ارزش افزوده | مالیات بر ارزش افزوده چیست؟ ✔️

قبل از پرداختن به مفهوم مالیات بر ارزش افزوده، لازم است مفهوم ارزش افزوده در علم اقتصاد توضیح داده شود؛

ارزش افزوده چیست؟

«ارزش افزوده عبارت است از ما به ‌التفاوت ستانده و داده. ارزش افزوده به زبان ساده‌ و در عمل، یعنی فروش منهای خرید. به‌عبارت دیگر ارزش افزوده ارزشی است که تولیدکنندگان به مواد خام و عوامل تولید دیگری که خریده‌اند (غیر از نیروی کار) اضافه می‌کنند؛ قبل از اینکه کالای جدید تولید شده و یا خدمات جدید ایجاد شده را به ‌فروش برسانند.»

مالیات بر ارزش افزوده چیست؟

مالیات بر ارزش افزوده، نوعی مالیات غیرمستقیم است که بر مصرف، وضع شده است. بدین معنا که تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان و همچنین واردکنندگان کالا و خدمات در زنجیره‌ی تولید، توزیع، عرضه و واردات کالاها و خدمات باید مالیات و عوارض موضوع این قانون را هنگام خرید یا تحصیل بپردازند و هنگام عرضه‌ی آنها، از خریدار دریافت کنند. این چرخه تا عرضه‌ی کالاها و خدمات به مصرف‌کننده‌ی نهایی ادامه می‌یابد، اما مصرف‌کننده‌ای نهایی است که باید مالیات بر ارزش افزوده را متحمل شود.
تولیدکنندگان، توزیع و عرضه‌کنندگان و وارد‌ کنندگان کالا و خدمات، تنها نقش واسطه‌ای را دارند که مالیات بر ارزش افزوده را از خریداران خود وصول و در مهلت مقرر به حساب‌های تعیین‌شده توسط سازمان امور مالیاتی کشور واریز می‌کنند. این افراد اظهارنامه مربوط به مالیات بر ارزش افزوده را در مواعد معین تکمیل می‌کنند و در آن، جمع مالیات و عوارض پرداختی طی همان دوره را اظهار می‌دارند. در صورت فزونی مالیات و عوارض دریافتی بر مالیات و عوارض پرداختی طی همان دوره، ما به ‌التفاوت را به حساب ‌های تعیین‌ شده توسط سازمان امور مالیاتی کشور واریز می‌کنند.

اشخاص مشمول مالیات ارزش افزوده

 قانون مالیات بر ارزش افزوده

سازمان امور مالیاتی برای اجرای بهتر و بدون چالش‌ قانون مالیات بر ارزش افزوده، به‌تدریج و به‌صورت مرحله‌ای(۷ مرحله) واحد‌های صنفی مختلف را تحت شمول این قانون قرار داد; به طوریکه بعد از لازم ‌الاجرا شدن این قانون، یکباره تمام واحدهای صنفی و تجاری موظف به اجرای آن نشده، بلکه به‌صورت دوره‌ای و در بازه‌های زمانی معین گروه های مشخصی از واحدهای صنفی مشمول آموزش و اجرای این قانون اعلام ‌شوند.

اولین مرحله:
این فراخوان درسال 87 صورت پذیرفت که بر اساس آن کلیه واردکنندگان و صادر کنندگان و همچنین فعالان اقتصادی با مجموع فروش کالاها و ارائه خدمات بیش از سه میلیارد ریال در سال 86 و یا بیش از یک میلیارد و دویست و پنجاه میلیون ریال در پنج ماهه نخست سال 87 موظف به اجرای قانون شدند.

مرحله دوم:
این فراخوان از ابتدای مهرماه 88 به اجرا گذاشته شد و کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی، صرف نظر از میزان فعالیت، که مشمول مرحله اول ثبت نام نگردیده و جزء فعالیت های بند (الف) ماده (96) قانون مالیات‌های مستقیم (مصوب 80/11/27) بودند را در بر گرفت :
ماده 96 – الف ـ صاحبان مشاغل موضوع بند (الف) ماده (95) این قانون عبارتند از:
1- دارندگان کارت بازرگانی و کلیه واردکنندگان و صادرکنندگان.
2- صاحبان کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی که برای آنها جواز تأسیس و پروانه بهره‌برداری از وزارتخانه ذیربط صادر شده یا می شود.
3- بهره‌ برداران معادن.
4- صاحبان موسسات حسابرسی ، حسابداری و دفتر داری، خدمات مالی و ارائه دهندگان خدمات مدیریتی، مشاوره ای ، انفورماتیک ، رایانه ای اعم از سخت افزاری و نرم افزاری و طراحی سیستم
5- صاحبان مراکز آموزشی و پرورشی، آموزشگاه های آزاد، مدارس غیر انتفاعی، دانشگاهها و مراکز آموزش عالی.
6- صاحبان بیمارستان ها، زایشگاه ها، آسایشگاهها، درمانگاهها و خانه های سالمندان.
7- صاحبان متلها و هتل های سه ستاره و بالاتر.
8- بنکداران ، عمده فروشها، فروشگاه های بزرگ، واسطه های مالی، نمایندگان توزیع کالاهای داخلی و وارداتی و صاحبان انبارها.
9-نمایندگان موسسه های تجاری و صنعتی ، اعم از داخلی و خارجی.
10-صاحبان موسسات حمل و نقل موتوری، زمینی، دریایی و هوایی اعم از مسافری و یا باربری.
11-صاحبان موسسات مهندسی و مهندسی مشاور.
12- صاحبان موسسات تبلیغاتی و بازار یابی

مرحله سوم :
از ابتدای فروردین 89 به اجرا گذاشته شد، دامنه شمول مودیان گسترش یافت و کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که براساس شرایط مراحل اول و دوم ثبت نام ، مشمول اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده نشده بودند و در صورتی که در سال 87 یا 88 مجموع فروش کالاها و ارائه خدمات ( غیرمعاف یا معاف و غیرمعاف ) آنها سه میلیارد ریال و بالاتر بود، مشمول این مرحله گردیدند.

مرحله چهارم :
از مهرماه 89 اجرا گردید و کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که بر اساس شرایط مراحل گذشته مشمول نشده بودند، در صورتی که شاغل به فعالیتهای اعلام شده موضوع بند ب ماده 96 قانون مالیاتهای مستقیم (مصوب 80/11/27) بودند، با هر میزان فروش یا درآمد مشمول این مرحله گردیدند.

• صاحبان مشاغل موضوع بند (ب) ماده (95) این قانون عبارتنداز:
  1-صاحبان کارگاه های صنعتی.
  2- صاحبان مشاغل ساختمانی، تأسیسات فنی و صنعتی، نقشه کشی، نقشه برداری، محاسبات فنی و نظارت.
  3-چاپخانه داران، لیتو گرافها، صحافها، ارائه دهندگان خدمات چاپ و گرافیستها.
  4-صاحبان مراکز ارتباطات رایانه ای.
  5- وکلا، کارشناسان و مترجمان رسمی دادگستری ، مشاوران حقوقی، اعضای سازمان های نظام مهندسی و حسابداران رسمی.
  6-محققان ، پژوهش¬گران و کارشناسان آزاد که به تهیه و ارائه طرح¬های تحقیقاتی اشتغال دارند.
  7- دلالان، حق العمل کاران و کارگزاران.
  8-صاحبان مراکز فرهنگی – هنری، فرهنگسراها، کانون های حرفه ای و انجمن های صنفی تخصصی.
  9- صاحبان سینماها، تماشاخانه هاو مکان های تفریحی و ورزشی.
  10- صاحبان مشاغل فیلم برداری، دوبلاژ، مونتاژ و سایر خدمات سینمایی.
  11-پزشکان و دندانپزشکان که دارای مطب هستند و دامپزشکان که به حرفه دامپزشکی اشتغال دارند.
  12-صاحبان آزمایشگاه¬ها، رادیو لوژی¬ها، فیزیو تراپی¬ها، سونوگرافی¬ها، الکترو انسفالوگرافیها، سی تی اسکن¬ها، سالن¬های زیبایی و دیگر ارائه دهندگان خدمات بهداشتی طبی و غیر طبی.
  13- صاحبان میهمان سراها، میهمان پذیرها و مسافر خانه¬ها.
  14- صاحبان تالارهای پذیرایی ، رستوران¬ها ، تهیه کنندگان غذاهای آماده ، ارائه دهندگان خدمات پذیرایی و کرایه دهندگان ظروف.
  15- صاحبان دفاتر اسناد رسمی.
  16- صاحبان تعمیرگاه های مجاز و اتو سرویسها.
  17- صاحبان نمایشگاه ها و فروشگاه های اتومبیل و بنگاه های معاملات املاک و آژانس های کرایه اتومبیل.
  18-سازندگان و فروشندگان طلا و جواهر.
  19- عاملان فروش و فروشندگان آهن آلات.

مرحله پنجم:
که از ابتدای مهر ماه 1390 اجرا شد کلیه اشخاص حقوقی که در مراحل قبلی مشمول نبوده و مجموع فروش کالاها و ارائه خدمات (غیرمعاف یا معاف و غیرمعاف) آنها در هر یک از سالهای 87 تا 89 یک میلیارد ریال وبیشتر ‌بود وکلیه اشخاص حقوقی که قبل یا بعد از سال 90 ایجاد، تأسیس و به ثبت رسیده یا می‌رسیدند و حائز شرایط مذکور نشده بودند، در صورتی که مجموع فروش کالا و ارائه خدمات (غیر معاف یا معاف و غیر معاف) آنها در سال 90 یا سال‌های بعد، یک میلیارد ریال و بیشتر بود، از اولین دوره مالیاتی بعد از رسیدن به آستانه مذکور، مشمول مرحله پنجم ثبت نام و اجرای قانون شدند.

مرحله ششم :
ثبت نام ارزش افزوده از ابتدای سال 94 به مرحله اجرا درآمد. در این مرحله اشخاص حقوقی و همچنین حقیقی (صرف نظر از مبلغ فروش سالانه) موضوع ماده «95» قانون مالیاتهای مستقیم (مصوب 80/11/27) که به فعالیت‌های چلوکبابی‌ها، سالن‌ های غذاخوری، سفره خانه های سنتی و اغذیه فروشی‌ های زنجیره ای با مالکیت واحد و یا نام و نشان و عنوان تجاری واحد فارغ از مساحت محل کسب و کار و نوع مجوز مشمول مالیات بر ارزش افزوده شدند.

مرحله هفتم:
کلیه اشخاص حقوقی فعال با هر حجم از فروش و یا درآمد از محل عرضه کالا و ارائه خدمات مشمول که به موجب فراخوان های قبلی تاکنون برای اجرای قانون فراخوان نشده اند، طی این مرحله مکلف به ثبت نام در نظام مالیات بر ارزش افزوده و اجرای این قانون از ابتدای مهرماه سال 95 گردیدند. هچنین اشخاص حقوقی که بعد از تاریخ اجرای فراخوان نیز ایجاد، تأسیس و به ثبت رسیده و یا شروع به انجام فعالیت می‌نمودند، در صورت فعالیت با هر حجم از فروش و یا درآمد حاصل از کالا و خدمت، از اولین دوره مالیاتی بعد از شروع فعالیت مشمول اجرای این قانون می‌باشند.
فعالان اقتصادی که واجد شرایط مراحل اول تا ششم ثبت نام و اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده بوده اند، حتی در صورت انطباق با شرایط مشمولیت مرحله هفتم ثبت نام این نظام مالیاتی جزو مودیان مشمول مراحل قبلی ثبت نام و اجرای قانون محسوب و مکلف به اجرای مقررات از تاریخ شمول فراخوان مربوط از جمله وصول مالیات و عوارض ارزش افزوده از خریداران، ارائه اظهارنامه و واریز مالیات و عوارض بر ارزش افزوده به حساب‌های تعیین شده توسط سازمان امور مالیاتی کشور گردیدند.

بیشتر بخوانید: ثبت‌نام کد اقتصاد

ثبت نام ارزش افزوده

مراحل ثبت نام الکترونیکی مالیات بر ارزش افزوده
پیش ثبت نام :
فعال اقتصادي پس از احراز شـرایط مشـمولیت ثبـت نـام بایسـتی بـه سـامانه اینترنتـی عملیات الکترونیکـی مالیـات بـر ارزش افـزوده بـه آدرس WWW.EVAT.IR مراجعـه و در قسمت انجام پیش ثبت نام با توجه به نوع شخصیت خود حسب مـورد اقـدام بـه تکمیـل فـرم پیش ثبت نام اشخاص حقیقی یا حقوقی، نماید.
تذکر مهم
اشخاص حقوقی براي انجام پیش ثبت نام خود میبایست شـماره اقتصـادي 12 رقمـی جدید داشته باشند و فعالانی کـه داراي ایـن شـماره نمـی باشـند جهـت دریافـت آن بایسـتی به حوزه مالیاتی عملکرد خود مراجعه نمایند پس از ارسال نهایی اطلاعات، سایت یک کد رهگیري به کاربر ارائه میکند که بایستی تا زمان دریافت دعوتنامه ثبت نام از طریق پست، این شماره را نزد خود نگهداري نماید.
دریافت دعوت نامه :
پـس از انجـام پـیش ثبـت نـام در سـامانه اینترنتـی عملیـات الکترونیکـی و دریافـت کد رهگیري، چنانچه کد پستی و نشانی محل فعالیت به درسـتی اعـلام شـده باشـد، پـس از یک هفتـه تـا ده روز از طریـق پسـت، بسـته اي حـاوي دعوتنامـه ثبـت نـام و نـام کـاربري و رمز عبور براي مودي ارسال میشود. فعالان اقتصادي که اقدام به پیش ثبت نام نموده اند، در صورت عدم دریافت بسته ي رمز از طریق پست و یا درخواست صدور زودتر از موعد آن میتوانند فردي را به عنوان نماینده به معاونت مالیات بر ارزش افزوده و یا مراکز خدمات مودیان مربوطه معرفی و به صورت حضوري با به همراه داشتن کد رهگیري و معرفینامه رسمی ، اقدام به دریافت بسته رمز خود نمایند.

انجام ثبت نام :
فعال اقتصادي مشمول پس از دریافت بسته ي رمز خود، بایستی مجدداً به سامانه اینترنتی www.evat.ir مراجعه ودر لینک انجام ثبت نام پس از وارد نمودن نام کاربري و رمز عبور اقدام به ثبت نام نموده و آن را نهایی نماید.

معافیت های مالیاتی ارزش افزوده :

برخی کالاها و خدمات به‌ دلایل مختلف از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف می‌شوند. معافیت به‌ معنی آن نیست که تولیدکنندگان این قبیل کالاها و خدمات کاملا خارج از این نظام مالیاتی قرار دارند. تولیدکنندگان مزبور، مالیات بر ارزش افزوده‌ی مربوط به نهاد‌ه‌های مورد نیاز را زمان خریداری این نهاده‌ها می‌پردازند، اما از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف می‌شوند، برخی از این فعالیت‌ها عبارت‌اند از:
• برخی کالاها و خدمات که عموم مردم از آن استفاده می‌کنند و اصطلاحا به‌عنوان کالای ویژه نام‌گذاری شده‌اند، از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف می‌شوند.(مانند آموزش، بهداشت، آب، کتاب و…)
• مالیات ‌بندی بر بعضی کالاها و خدمات به ‌لحاظ مسائل اجرایی مشکل است؛ از این ‌رو روش معافیت درمورد آنها اعمال می‌شود. (خدمات، بیمه، بانکداری و خدمات مالی و مشاوره)
• معافیت برخی کالاها نیز براساس هر دو دلیل یادشده توجیه‌پذیر است. (مانند محصولات کشاورزی فراوری ‌نشده)
• دام و طیور زنده، آبزیان، زنبور عسل و نوغان (کرم ابریشم).
• انواع کود، سم، بذر و نهال.
• آرد خبازی، نان، گوشت، قند، شکر، برنج، حبوبات و سویا، شیر، پنیر، روغن نباتی و شیرخشک، مخصوص تغذیه‌ی کودکان.
• کتاب، مطبوعات، دفاتر تحریر و انواع کاغذ چاپ، تحریر و مطبوعات.
• کالاهای اهدایی به‌ صورت بلاعوض به وزارت ‌خانه‌‌ها، مؤسسات دولتی و نهادهای عمومی غیردولتی با تأیید هیئت وزیران و کالاهای اهدایی به حوزه‌های علمیه با تأیید حوزه‌ی گیرنده‌ی هدایا.
• کالاهایی که همراه مسافر و برای استفاده‌ی شخصی تا میزان معافیت مقرر طبق مقررات صادرات و واردات، وارد کشور می‌شود. مازاد بر آن طبق مقررات این قانون، مشمول مالیات خواهد بود.
• اموال غیرمنقول هم‌چون زمین و بنا.
• انواع دارو، لوازم مصرفی درمانی، خدمات‌ درمانی (انسانی، حیوانی و گیاهی) و خدمات توان‌ بخشی و حمایتی.
• خدمات مشمول مالیات بر درآمد حقوق موضوع قانون مالیات‌های مستقیم. یعنی مشاغلی که در قانون مالیات‌های مستقیم، به درآمد آنها مالیات تعلق می‌گیرد.
• خدمات بانکی و اعتباری بانک‌ها، مؤسسات و تعاونی‌های اعتباری و صندوق‌های قرض ‌الحسنه مجاز و صندوق تعاون.
• خدمات حمل‌ و نقل عمومی و مسافری درون و برون شهری جاده‌ای، ریلی، هوایی و دریایی.
• فرش دستباف.
• انواع خدمات پژوهشی و آموزشی که طبق آیین ‌نامه‌ای با پیشنهاد مشترک وزارت ‌خانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری، امور اقتصادی و دارایی، بهداشت، درمان‌ و آموزش‌ پزشکی، آموزش ‌‌و پرورش، کار و امور اجتماعی ظرف‌ مدت شش‌ ماه از تاریخ تصویب این‌ قانون به تصویب هیئت‌ وزیران می‌رسد.
• خوراک دام و طیور.
• رادار و تجهیزات کمک ناوبری و هوانوردی ویژه‌ فرودگاه‌ها براساس فهرستی که به‌پیشنهاد مشترک وزارت راه‌ و ترابری و وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه و ظرف مدت شش ماه از تاریخ تصویب این قانون به‌ تصویب هیئت وزیران می‌رسد.
• اقلام با مصارف صرفا دفاعی (نظامی و انتظامی) و امنیتی براساس فهرستی که به‌پیشنهاد مشترک وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و وزارت امورر اقتصادی و دارایی تهیه و به‌ تصویب هیئت وزیران می‌رسد. فهرست مذکور از اولین دوره‌ی مالیاتی پس از تصویب هیئت وزیران اجرایی خواهد بود.

چرا باید برای مالیات بر ارزش افزوده اقدام کنیم؟

رشد درآمدهای مالیاتی ایران در سال‌های اخیر عمدتا در بخش مالیات‌های مستقیم (مالیات بر حقوق) و عوارض گمرکی بوده است؛ چنانچه مالیات بر ارزش افزوده در نظام مالیاتی کشور برقرار و به ‌نحوی مؤثر اجرا شود، پیش‌بینی می‌شود اثر مثبت در پی داشته باشد: اول، جای خالی مالیات‌های مستقیم پر می‌شود و وصولی درآمدهای مالیاتی افزایش می‌یابد. دوم: بسیاری از حلقه‌های زنجیره‌ی مبادلات اقتصادی که در وضع موجود از نظارت سازمان مالیاتی و سیستم مالیات بر درآمد کشور خارج هستند، مورد نظارت قرار می‌گیرند و مشمول پرداخت مالیات می‌شوند. بدیهی است که در این صورت علاوه ‌بر افزایش درآمد ناشی از مالیات‌های مستقیم، اهداف اقتصادی – اجتماعی موردنظر سیستم مالیات بر درآمد نیز به شیوه‌ی مؤثرتری محقق خواهد شد.

جرایم مالیات بر ارزش افزوده

جرایم ارزش افزوده طبق ماده ۲۲ و ۲۳ قانون مالیات بر ارزش افزوده که دانستن این موارد برای هر فعال اقتصادی مفید و لازم میباشد:
ماده ۲۲
مؤدیان مالیاتی در صورت انجام ندادن تکالیف مقرر در این قانون و یا در صورت تخلف از مقررات این قانون، علاوه بر پرداخت مالیات متعلق وجریمه تأخیر، مشمول جریمه ای به شرح زیر خواهند بود:
۱- عدم ثبت نام مؤدیان در مهلت مقرر معادل هفتاد وپنج درصد (۷۵%) مالیات متعلق تا تاریخ ثبت نامه یا شناسایی حسب مورد.
۲- عدم صدور صورتحساب معادل یک برابر مالیات متعلق.
۳- عدم درج صحیح قیمت در صورتحساب معادل یک برابر مابه التفاوت مالیات متعلق.
۴- عدم درج وتکمیل اطلاعات صورتحساب طبق نمونه اعلام شده معادل بیست وپنج درصد (۲۵%) مالیات متعلق.
۵- عدم تسلیم اظهارنامه از تاریخ ثبت نام یا شناسایی به بعد حسب مورد، معادل پنجاه درصد (۵۰%) مالیات متعلق.
۶- عدم ارائه دفاتر یا اسناد و مدارک حسب مورد معادل بیست وپنج درصد (۲۵%) مالیات متعلق.
ماده ۲۳ ؛
تأخیر در پرداخت مالیاتهای موضوع این قانون در مواعد مقرر، موجب تعلق جریمه ای به میزان دو درصد (۲%) در ماه، نسبت به مالیات پرداخت نشده و مدت تأخیر خواهد بود.

10 نکته مهم در ارزش افزوده

1 – آمر و حق العمل کار
اگر به موجب مبانی قانونی و استانداردی مبحث تعلق کالا به آمر ثابت شود در این صورت ارزش افزوده پرداختی متعلق به آمر خواهد بود.

2 – قراردادهای EPC
در قراردادهای epc که وارادت تجهیزات توسط کارفرما صورت می گیرد ارزش افزوده پرداختی به شرط اثبات طبق مبانی اصولی و قانونی، متعلق به پیمانکار است و کارفرما تکلیفی به صدور صورتحساب ندارد.

3 – عدم ارسال فهرست معاملات و عدم تسلیم اظهارنامه و…
مانعی برای عدم پذیرش اعتبار مالیاتی نمی باشد.

4 – انحلال
در شرکتهای در حال تصفیه، تا پایان ختم تصفیه مدیران تصفیه مکلف به رعایت مبانی قانونی می باشند.

5 – خسارت و جریمه از ارزش افزوده معاف است ولی دموراژ و بهره غیر بانکی مشمول است.
6 – استاندارد 9
وقتی محاسبات درآمد طبق استاندارد 9 بر مبنای درصد پیشرفت کار است آن بخش از صورت وضعیتی که قبلا ارزش افزوده آن مطالبه شده، جزو ماخذ محاسبه ارزش افزوده دوره بعدی نمی باشد.

7 – عدم ثبت نام
عدم تسلیم اظهارنامه در موعد مقرر، مردودی و غیر قابل رسیدگی بودن در مالیات عملکرد، دلیلی برای تشخیص علی الراسی ارزش افزوده و رد اعتبار مالیاتی نمی باشد.

8 – مشارکتهای خاص ثبت نشده (پذیرش اعتبار در دفتر هر یک از طرفین مشارکت با رعایت استانداردهای حسابداری و…)
مامورین مالیاتی مکلف به ارسال اطلاعات به ادارات طرفین مشارکت می باشند. سایر اعضا تکلیفی نسبت به صدور صورتحساب به نسبت سهم یاد شده ندارند.

9 – ارایه خدمات گارانتی
در صورتی که ما به ازا دریافت نشود مشمول ارزش افزوده نمی باشد.

10 – شعب شرکتهای خارجی ثبت شده در ایران
شعب شرکتهای خارجی ثبت شده در ایران که به امر بازاریابی مشغولند از بابت دریافت وجوه از مرکز مشمول ارزش افزوده نمی باشند.

مالیات بر ارزش افزوده – قوانین ، تعاریف و مفاهیم

برای شناخت مفهومی مالیات بر ارزش افزوده ، ابتدا تعریفی اجمالی از ارزش افزوده و مالیات ارزش افزوده و بخش های مهم مربوط به مودی در قانون مالیات ارزش افزوده رو با هم مرور میکنیم
ابتدا ارزش افزوده چیه ؟ ارزش افزوده ، ما به التفاوت قیمت تمام شده خرید یک محصول و یا خدمت با فروش آن می باشد.

تعریف مالیات بر ارزش افزوده

فصل اول : تعاریف و مفاهیم
ماده1ـ عرضه کالاها و ارائه خدمات در ایران و همچنین واردات و صادرات آنها مشمول مقررات این قانون می باشد. طبق این ماده هرگونه عرضه کالا و ارائه خدمات و نیز صادرات و واردات مشمول مقررات این قانونه ، اما نکات ریزی هست که تفسیر آن معنای جدیدی را خواهد داد.
ماده2ـ منظور از مالیات در این قانون به استثناء موارد مندرج در فصول هشتم و نهم، مالیات بر ارزش افزوده می باشد. در این ماده فقط چون خالصه از مالیات بجای مالیات بر ارزش افزوده صحبت میکنه ، تذکر داده منظورشون همون مالیات بر ارزش افزوده است.
ماده3ـ ارزش افزوده در این قانون، تفاوت بین ارزش کالاها و خدمات عرضه شده با ارزش کالاها و خدمات خریداری یا تحصیل شده در یک دوره معین می باشد.
ماده4ـ عرضه کالا در این قانون، انتقال کالا از طریق هر نوع معامله است.
تبصره ـ کالاهای موضوع این قانون که توسط مودی خریداری، تحصیل یا تولید می شود در صورتی که برای استفاده شخصی به عنوان دارایی در دفاتر ثبت گردد عرضه کالا به خود محسوب و مشمول مالیات بر ارزش افزوده خواهد شد.
ماده5 ـ ارائه خدمات در این قانون، به استثناء موارد مندرج در فصل نهم، انجام خدمات برای غیر در قبال مابه ازاء می باشد. یعنی اگر شما شرکتی هستین که خدمات پس از فروش نیز به مشتریان ارائه می کنید در صورتی که این خدمات رایگان باشد مشمول ارزش افزوده نیست ولی اگر مبلغی دریافت شود مشمول مالیات بر ارزش افزوده نیز می شود.
ماده6 ـ واردات در این قانون، ورود کالا یا خدمت از خارج از کشور یا از مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی و مناطق ویژه اقتصادی به قلمرو گمرکی کشور می باشد. واردات شامل کالا های قاچاق نمیشه ، به کالا ی میگن وارداتی که اوراق معتبر گمرکی داشته باشه یعنی از طریق گمرگ و با مجوز های لازمه وارد شده است.
ماده7ـ صادرات در این قانون، صدور کالا یا خدمات به خارج از کشور یا به مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی و مناطق ویژه اقتصادی میباشد. صادرات به کالایی گفته میشه که از مبادی قانونی خارج و دارای مستندات گمرکی باشه بر خلاف تصورات دوستان فروش کالا و خدمات به منطقه آزاد توسط منطقه گمرکی ( مثل تهران ) مشمول مالیات بر ارزش افزوده می باشد.
ماده 8 ـ اشخاصی که به عرضه کالا و ارائه خدمت و واردات و صادرات آنها مبادرت می نمایند، به عنوان مودی شناخته شده و مشمول مقررات این قانون خواهند بود. دوستان توجه داشته باشید، در قوانین جدید ، قانونگذار ، اشخاص حقیقی و حقوقی رو تفکیک نمیکنه یعنی برای انجام تکلیف قانونی فرقی نداره که شخص حقیقی باشه یا حقوقی ، در تعریف مودی میگه هر شخصی که عرضه کالا و ارائه خدمات و صادرات و واردات اقدام کنه مودی نامیده میشه ولی افرادی که در بازارچه های مرزی مشغول به ارئه خدمات و عرضه کالا می باشد از این قانون مستثنا می باشند .
ماده9ـ معاوضه کالاها و خدمات در این قانون، عرضه کالا یا خدمات از طرف هر یک از متعاملین تلقی و به طور جداگانه مشمول مالیات می باشد خوب این عمل با توجه به نوع ثبتش در حسابداری مشخصه چرا که تعویض کالا و خدمات با همدیگه در حساب هر کدام از طرفین مانند یک خرید و یک فروش که همزمان اتفاق افتاده و مانند فروش شامل مالیات بر ارزش می شود
ماده10ـ هرسال شمسی به چهار دوره مالیاتی سه ماهه، تقسیم می شود. در صورتی که شروع یا خاتمه فعالیت مودی در خلل یک دوره مالیاتی باشد، زمان فعالیت مودی طی دوره مربوط یک دوره مالیاتی تلقی می شود. وزیر امور اقتصادی و دارایی مجاز است با پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور مدت دوره مالیاتی را برای هر گروه از مودیان دو یا یک ماهه تعیین نماید. در این ماده قانونی کل سال شمسی رو به 4 دوره مالیاتی تقسیم کرده و نکته مهمش اینه که اگر شخصی مثال در آذر ماه فعالیش شروع کرده صرف نظر از اینکه تنها چند روز از این فصل فعالیت داشته ولی باید اظهارنامه دوره سوم تکمیل کنه ولا شامل جرایم اعلامی میشه
ماده11ـ تاریخ تعلق مالیات به شرح زیر است: الف ـ در مورد عرضه کالا
1 : تاریخ صورتحساب، تاریخ تحویل کالا یا تاریخ تحقق معامله کالا، هرکدام که مقدم باشد، حسب مورد؛
2 : در موارد مذکور در تبصره ماده 4 این قانون، تاریخ ثبت دارایی در دفاتر یا تاریخ شروع استفاده، هرکدام که مقدم باشد یا تاریخ برداشت، حسب مورد؛
3: در مورد معاملات موضوع ماده 9 این قانون، تاریخ معاوضه. ب ـ در مورد ارائه خدمات تاریخ صورتحساب یا تاریخ ارائه خدمت، هرکدام که مقدم باشد حسب مورد؛
در مورد معاملات موضوع ماده 9 این قانون، تاریخ معاوضه. ج ـ در مورد صادرات و واردات: در مورد صادرات، هنگام صدور از حیث استرداد و در مورد واردات تاریخ ترخیص کالا از گمرک و درخصوص خدمت، تاریخ پرداخت مابه ازاء
تبصره ـ در صورت استفاده از ماشینهای صندوق، تاریخ تعلق مالیات، تاریخ ثبت معامله در ماشین می باشد.
ماده 11 درباره تاریخ گزارش میگه که سوال خیلی از دوستان هم هست ، جواب رو به سه قسمت تقسیم کرده ، تاریخ عرضه کالا ، ارائه خدمت و یا صادرات و واردات در رابطه با عرضه کالا، تاکید قانون گذار بر اینه که ، اگر رسید انبار شده ولی صورتحساب نرسیده ، تاریخ تعلق مالیات تاریخ رسید انباره نه صورتحساب ، و یا اگه قراردادی منعقد میشه و صورتحساب و تحویل بعد از اون تاریخ انجام می شود ، تاریخ قرارداد تاریخ تعلق مالیات است … هرکدام که زودتر سررسید شود درست مثل تاریخ تموم شدن گارانتی ماشین در بند 2 ، موضوع تبصره ماده 4 میگه ، چه تاریخ ثبت دارایی و چه استفاده ش که تاریخ استهالک از اون استخراج میشه ، هرکدوم زودتر باشه تاریخ تعلق مالیاته در بند 3 هم که مشخصه تاریخ معاوضه در مورد ارائه خدمات مثل عرضه کاال انچه مقدم است اما در مورد صادرات و واردات تفاوت داره ، در مورد صادرات مالحظه برگشت کالا و عدم انجام صادرات رو قانون گذار کرده و میگه زمانی که طبق مدارک گمرگی صادرات اتفاق افتاد و در زمان واردات هم زمانی که کالا ترخیص شد درباره عرضه کالا و یا ارائه خدمات در تبصره میگه اگه از ماشین صندوق استفاده میشه ، تاریخ ثبت ماشین ، همون تاریخ تعلق معامله است.

معافیت های مالیات بر ارزش افزوده

فصل دوم معافیت ها
ماده12ـ عرضه کاالها و ارائه خدمات زیر و همچنین واردات آنها حسب مورد از پرداخت مالیات معاف می باشد: توجه داشته باشید که مواردی که زیر عرض خواهیم کرد چه عرضه و چه وارادتش معاف از مالیات ارزش افزوده است 1ـ محصولات کشاورزی فرآوری نشده؛ فرآوری نشده یعنی چی ؟ یعنی سیب زمینی معافه ولی وقتی تبدیل به چیپس میشه ، دیگه چیپس معاف نیست 2ـ دام و طیور زنده، آبزیان، زنبورعسل و نوغان؛ نوغان یعنی پیله کرم ابریشم 3ـ انواع کود، سم، بذر و نهال؛ 4ـ آرد خبازی، نان، گوشت، قند، شکر، برنج، حبوبات و سویا، شیر، پنیر، روغن نباتی و شیرخشک مخصوص تغذیه کودکان؛ 5ـ کتاب، مطبوعات، دفاتر تحریر و انواع کاغذ چاپ، تحریر و مطبوعات؛ 6ـ کـالاهای اهـدایی به صـورت بالعـوض به وزارتـخانه ها، مؤسـسات دولتـی و نهادهای عمومی غیردولتی با تأییـد هیـأت وزیران و حـوزه های علمیه با تأیـید حوزه گیرنده هدایا؛ 7ـ کاالاهایی که همراه مسافر و برای استفاده شخصی تا میزان معافیت مقرر طبق مقررات صادرات و واردات، وارد کشور می شود. مازاد بر آن طبق مقررات این قانون مشمول مالیات خواهد بود؛ 8ـ اموال غیر منقول؛ 9ـ انواع دارو، لوازم مصرفی درمانی، خدمات درمانی انسانی، حیوانی و گیاهی و خدمات توانبخشی و حمایتی؛ 10ـ خدمات مشمول مالیات بر درآمد حقوق، موضوع قانون مالیاتهای مستقیم؛ 11ـ خدمات بانکی و اعتباری بانکها، مؤسسات و تعاونی های اعتباری و صندوق های قرض الحسنه مجاز و صندوق تعاون؛ 12ـ خدمات حمل و نقل عمومی و مسافری درون و برون شهری جادهای، ریلی، هوایی و دریایی؛ 13ـ فرش دستباف؛ 14ـ انواع خدمات پژوهشی و آموزشی که طبق آئین نامه ای که با پیشنهاد مشترک وزارتخانه های علوم تحقیقات و فناوری، امور اقتصادی و دارایی، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، آموزش و پرورش و کار و امور اجتماعی ظرف مدت شش ماه از تاریخ تصویب این قانون به تصویب هیأت وزیران می رسد؛ 15ـ خوراک دام و طیور؛ 16ـ رادار و تجهیزات کمک ناوبری هوانوردی ویژه فرودگاه ها براساس فهرستی که به پیشنهاد مشترک وزارت راه و ترابری و وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه و ظرف مدت شش ماه از تاریخ تصویب این قانون به تصویب هیأت وزیران می رسد؛ 17ـ اقلام با مصارف صرفاً دفاعی نظامی و انتظامی و امنیتی براساس فهرستی که به پیشنهاد مشترک وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه و به تصویب هیأت وزیران می رسد. فهرست مذکور از اولین دوره مالیاتی پس از تصویب هیأت وزیران قابل اجراء خواهد بود
ماده13ـ صادرات کالا و خدمت به خارج از کشور از طریق مبادی خروجی رسمی، مشمول مالیات موضوع این قانون نمی باشد و مالیاتهای پرداخت شده بابت آنها با ارائه برگه خروجی صادره توسط گمرک درمورد کالا و اسناد و مدارک مثبته، مسترد می گردد
تبصره ـ مالیات های پرداختی بابت کالاهای همراه مسافران تبعه کشورهای خارجی که از تاریخ خرید آنها تا تاریخ خروج از کشور بیش از دو ماه نگذشته باشد، از محل وصولی های جاری درآمد مربوط هنگام خروج از کشور در مقابل ارائه اسناد و مدارک مثبته مشمول استرداد خواهدبود. ضوابط اجرائی این ماده توسط سازمان امور مالیاتی کشور تهیه و به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی می رسد. در این موارد معاف مواردی که نیاز به توضیح داره بند 6 کالاهای اهدایی وقتی بصورت بلاعوض داده میشه و کالاهای همراه مسافره به اندازه ای که قانون مشخص بر مجاز بودنش بکنه ، اموال غیر منقول ، خدمات مشمول مالیات بر درآمد که تو بخش حقوق و دستمزد محاسبه میشه و خدمات بانکی ، که بخشنامه در پایان خواهم گذاشت مبنی بر اینکه این نوع خدمات به اشخاص جز مورد ذکر شده تسری پیدا نمیکنه ، خدمات حمل و نقل عمومی ، فرش دستباف ) فقط دستباف بدلیل حمایت ( ، خدمات پژوهشی و آموزشی که شامل موارد ذکر شده در بخشنامه است و… در ماده 13 صادرات کالا و خدمات از طریق مبادی قانونی رو معاف از مالیات اعلام کرده ، که پس از ارائه مدارک قانونی جزو بستانکاری مودی و مسترد خواهد شد

نحوه محاسبه نرخ مالیات

فصل سوم ـ مأخذ، نرخ و نحوه محاسبه مالیات
ماده14ـ مأخذ محاسبه مالیات، بهای کالا یا خدمت مندرج در صورتحساب خواهد بود. در مواردی که صورتحساب موجود نباشد و یا از ارائه آن خود داری شود و یا به موجب اسناد و مدارک مثبته احراز شود که ارزش مندرج در آنها واقعی نیست، مأخذ محاسبه مالیات بهای روز کالا یا خدمت به تاریخ روز تعلق مالیات می باشد.
تبصره ـ موارد زیر جزء مأخذ محاسبه مالیات نمی باشد: الف ـ تخفیفات اعطائی؛ ب ـ مالیات موضوع این قانون که قبالً توسط عرضه کننده کالا یا خدمت پرداخت شده است؛ ج ـ سایر مالیات های غیرمستقیم و عوارضی که هنگام عرضه کالا یا خدمت به آن تعلق گرفته است. در ماده 14 ، ماخذ محاسبه مالیات ، ارزش کالایی است که در صورتحساب قید شده و تحویل می شود ولی در صورتی که ، صورتحسابی ارائه نشده باشد و در زمان رسیدگی فروش محرز شده باشد ، به قیمت روز محاسبه و مالیات محاسبه می شود در تبصره این قانون اشاره شده به اینکه ، تخفیف ابتدا کسر و به مانده آن مالیات تعلق می گیرد و نیز در صورت پرداخت مالیات آن در کالاهای خاص ، این مالیات تعلق نمی گیرد .یعنی فقط یکبار محاسبه میشه
ماده15ـ مأخذ محاسبه مالیات واردات کالا، عبارت است از ارزش گمرکی کالا قیمت خرید، هزینه حمل و نقل و حق بیمه به علاوه حقوق ورودی حقوق گمرکی و سود بازرگانی مندرج در اوراق گمرکی
تبصره ـ مأخذ محاسبه مالیات واردات خدمات، عبارت است از معادل ارزش ریالی مربوطه به مابه ازاء واردات خدمت مزبور. در ماده 15 هزینه های گمرکی رو جزو قیمت خرید کالا و اعتبار خرید در نظر گرفته شده است ماده16ـ نرخ مالیات بر ارزش افزوده، نه درصد 9 % می باشد
تبصره ـ نرخ مالیات بر ارزش افزوده کالاهای خاص به شرح زیر تعیین میگردد: 1 انواع سیگار و محصولات داخلی، دوازده درصد 12 % 2ـ انواع بنزین و سوخت هواپیما، بیست درصد 20 % نرخ محاسبه سال 95 مانند سال گذشته 9 % ولی بعضی از کالا همانطور که در تبصره هم اومده نرخ خاص داره که اعمال میشه ماده17ـ مالیاتهایی که مودیان در موقع خرید کالا یا خدمت برای فعالیت های اقتصادی خود به استناد صورتحسابهای صادره موضوع این قانون پرداخت نموده اند، حسب مورد از مالیاتهای وصول شده توسط آنها کسر و یا به آنها مسترد میگردد. ماشین آلات و تجهیزات خطوط تولید نیز از جمله کالای مورد استفاده برای فعالیت های اقتصادی مودی محسوب می گردد. تبصره1ـ در صورتی که مودیان مشمول حکم این ماده در هر دوره مالیاتی اضافه پرداختی داشته باشند، مالیات اضافه پرداخت شده به حساب مالیات دوره های بعد مودیان منظور خواهد شد و در صورت تقاضای مودیان، اضافه مالیات پرداخت شده از محل وصولی های جاری درآمد مربوط، مسترد خواهد شد. تبصره2ـ در صورتی که مودیان به عرضه کالا یا خدمت معاف از مالیات موضوع این قانون اشتغال داشته باشند و یا طبق مقررات این قانون مشمول مالیات نباشند، مالیت های پرداخت شده بابت خرید کالایا خدمت تا این مرحله قابل استرداد نمی باشد.
تبصره3ـ درصورتی که مودیان به عرضه توأم کالاها یا خدمات مشمول مالیات و معاف از مالیات اشتغال داشته باشند، صرفاً مالیات های پرداخت شده مربوط به کالاها یا خدمات مشول مالیات در حساب مالیاتی مودی منظور خواهدشد.
تبصره4ـ مالیات برارزش افزوده و عوارض پرداختی مودیان بابت کالاهای خاص موضوع تبصره ماده و بندهای ب ج د ماده 38 این قانون، صرفاً در مراحل واردات، تولید و توزیع مجدد آن کالاها توسط واردکنندگان، تولیدکنندگان و توزیع کنندگان آن، قابل کسر از مالیاتهای وصول شده و یا قابل استرداد به آنها خواهد بود.
تبصره5 ـ آن قسمت از مالیاتهای ارزش افزوده پرداختی مودیان که طبق مقررات این قانون قابل کسر از مالیات های وصول شده یا قابل استرداد نیست، جز هزینه های قابل قبول موضوع قانون مالیاتهای مستقیم محسوب میشود.
تبصره6 ـ مبالغ اضافه دریافتی از مؤدیان بابت مالیات موضوع این قانون، در صورتی که ظرف سه ماه از تاریخ درخواست مودی مسترد نشود، مشمول خسارتی به میزان دو درصد 2 % در ماه نسبت به مبلغ مورد استرداد و مدت تأخیر خواهد بود.
تبصره7ـ مالیاتهایی که در موقع خرید کالاها و خدمات توسط شهردایها و دهیاریها برای انجام وظایف و خدمات قانونی پرداخت میگردد، طبق مقررات این قانون، قابل تهاتر و یا استرداد خواهد بود. در ماده 17 قانون ، بدلیل معافیت ماشین آلات و تجهیزات خطوط تولیدی و… که برای استفاده خود خریداری کرده و ارزش افزوده پرداخت کرده بر اساس صورتحساب ارائه شده قابل استرداد هست. در تبصره هم اشاره شده مبنی بر اینکه اگر مازاد پرداختی داشته باشه مودی ، میتونه به دوره بعد انتقال بدهد و یا درخواست استرداد کند. و اگر در زمان تعیین شده مسترد نشده باشه دارائی هم موظفه ماهیانه 2 %در ماه خسارت پرداخت بکند
ماده11ـ تاریخ تعلق مالیات به شرح زیر است: الف ـ در مورد عرضه کالا:
1ـ تاریخ صورتحساب، تاریخ تحویل کالا یا تاریخ تحقق معامله کالا، هرکدام که مقدم باشد، حسب مورد؛ 2ـ در موارد مذکور در تبصره ماده 4 این قانون، تاریخ ثبت دارایی در دفاتر یا تاریخ شروع استفاده، هرکدام که مقدم باشد یا تاریخ برداشت، حسب مورد؛ 3ـ در مورد معاملات موضوع ماده 9 این قانون، تاریخ معاوضه. ب ـ در مورد ارائه خدمات: 1ـ تاریخ صورتحساب یا تاریخ ارائه خدمت، هرکدام که مقدم باشد حسب مورد؛ 2ـ در مورد معامالت موضوع ماده 9 این قانون، تاریخ معاوضه. ج ـ در مورد صادرات و واردات: در مورد صادرات، هنگام صدور از حیث استرداد و در مورد واردات تاریخ ترخیص کالا از گمرک و درخصوص خدمت، تاریخ پرداخت مابه ازاء. تبصره ـ در صورت استفاده از ماشینهای صندوق، تاریخ تعلق مالیات، تاریخ ثبت معامله در ماشین می باشد 4- در صورتیکه فرم های مخصوص یا گواهینامه های الکترونیکی ثبت نام توسط ادارات کل امور مالیاتی یا مؤدیان مفقود شود اشخاص یاد شده موظفند نسبت به تکمیل و امضاء فرم تعهدنامه

اصلاحیه جدید

شرایط و نحوه ثبت نام در نظام مالیات بر ارزش افزوده

طبق دستورالعمل 506/99/200 ثبت نام در نظام مالیات بر ارزش افزوده به صورت سیستمی (اینترنتی) میباشد و دیگر نیازی به صدور گواهی ارزش افزوده نخواهد بود.
در ضمن مودیانی که مشمول نظام مالیات بر ارزش افزوده می باشند ولی اقدام به ثبت نام در نظام مالیات بر ارزش افزوده ننمایند، ادارات امور مالیاتی موظفند با توجه به نوع فعالیت و سابقه فعالیت مودی در پرونده عملکرد مراتب ثبت نام مودی را به نحو مقتضی(مکاتبه، ارسال پیامک یا از طریق کارپوشه سامانه مودیان ) اطلاع رسانی و تکالیف قانونی وی را یادآوری کنند.
برای ثبت نام در ارزش افزوده هنگام تشکیل پرونده کد اقتصادی با فعال نمودن گزینه من مشمول ارزش افزوده هستم ، کل فرآیند ثبت نام در نظام مالیات بر ارزش افزوده انجام و دیگر نیازی به تشکیل پرونده فیزیکی در اداره دارایی نمی باشد.
کارفرمایان ، خریداران کالا و خدمات و فعالان اقتصادی می توانند با مراجع به سایت evat با انتخاب گزینه “بررسی ثبت نام مودیان مالیات بر ارزش افزوده ” از ثبت نام مودیان اطلاع یابند.

موسسه حسابداری آگاه حساب، با تکیه بر تجربیات حرفه ای و سرمایه نیروی انسانی متخصص خود همیشه آماده ارائه بهترین خدمات می‌باشد.