در این مقاله از مجله آگاه حساب قصد داریم به بررسی حسابداری دولتی چیست؟ بپردازیم لطفا همراه ما تا انتهای مقاله باشید. همان طور که می دانید حسابداری بخش های گوناگونی دارد و در مقاله های قبلی به توضیح آن ها پرداخته ایم که شامل حسابداری بازرگانی، حسابداری صنعتی، حسابداری مالیاتی، حسابداری بودجه، حسابداری حسابرسی، حسابداری مدیریت و حسابداری دولتی می باشد. ما در این مقاله به صورت تخصصی به تعریف حسابداری دولتی خواهیم پرداخت. حسابداران نقش بسیار حساسی دارند وظیفه یک حسابدار دولتی این است که اطلاعات و داده های یک شرکت را از نظر درآمد، مالیات و حساب های مالی تجزیه و تحلیل کند تا شرکت و دولت به درستی تصمیم بگیرد و برنامه های سالانه را مدیریت کند. بنابراین می توانیم نتیجه بگیریم که حسابداران باید افرادی باشند که تجزیه و تحلیل اعدادد خسته نشوند و دارای روحیه کار بالایی باشند.
حسابداری دولتی چیست؟
حسابداری دولتی یا Governmental accounting، همان اسناد مالی است که توسط حسابدار دولتی به دولت ارائه می شود. حسابداری دولتی بخش جدا نشدنی سازمان ها در امور بودجه و اظهارنامه های مالیاتی است بنابراین تمام شرکت ها به یک حسابدار دولتی برای رسیدگی به امور مربوطه نیاز دارند. از جمله کارهایی که حسابداران دولتی انجام می دهند: بازرسی حساب های مالیاتی برای تایید درستی اطلاعات آن ها، تحقیق در مورد حساب های مالی سازمانهای دولتی مختلف برای یافتن نشانه هایی از کارهای متخلفانه و بدهکاری های مالیاتی است. هدف اصلی از این کار، برنامه ریزی و تصمیم گیری در مورد کنترل بودجه است. در این نوع از حسابداری گزارش رویدادهای بودجه ای و رویدادهای مالی تمام دستگاه های اجرایی زیر مجموعه دولت جمع آوری، تفسیر، ثبت و طبقه بندی، خلاصه و گزارش می شوند. حسابداری دولتی باعث برنامه ریزی و تصمیم گیری در مورد کنترل بودجه می شود، در واقع در حسابداری دولتی، اطلاعات مالی تمام وزارتخانه ها، موسسات دولتی و … جمع آوری، طبقه بندی، پردازش و گزارش می شود تا تصمیم گیری های مالی و برنامه ریزی های مصوب بودجه سالانه به درستی مدیریت شود.
هدف این سیستم
- به رسمیت شناختن درآمد
- اندازه گیری جریان منابع مالی
- تمرکز بیشتر روی بخش دولتی
- ارائه اطلاعات جهت تصمیم گیری بهتر برای رفاه مردم
افرادی که از حسابداری دولتی استفاده می کنند به دو دسته درون سازمانی و برون سازمانی تقسیم می شوند:
- استفاده کنندگان درون سازمانی
مسئولین برنامه ریزی:
بودجه سالانه که به عنوان برنامه مالی رسمی است توسط مسئولین واحد اجرایی دولت تنظیم می شود و پس از اصلاحات لازم به تصویب نمایندگان مردم می رسد و سپس جهت اجرا به سازمان های دولتی ابلاغ می گردد. در هر سازمان دولتی مسئولین برنامه ریزی برای بهتر تنظیم کردن بودجه سالانه سازمان از عملکرد بودجه یا اطلاعات واقعی سازمان استفاده می کنند. از این رو امور مالی سازمان دولتی، اطلاعات واقعی اجرای بودجه سالانه را در اختیار مسئولان برنامه ریزی قرار می دهد.
مدیران سطوح میانی:
این مدیران متناسب با نیاز خود از اطلاعات مالی و حسابداری جهت برنامه ریزی واحد تحت سرپرستی خود استفاده می کنند.
وزیر یا رئیس موسسه:
اطلاعات مالی وزارتخانه به طور خلاصه در اختیار وزیر یا رئیس موسسه قرار می گیرد زیرا آن ها در مقابل دولت مسئولیت پاسخ گویی دارند. بنابراین در این صورت وزیر یا رئیس موسسه می تواند بر کارایی و فعالیت مالی مدیران اجرایی نظارت کند و از جریان امور مالی سازمان تحت مسئولیت خود اطلاع داشته باشد.
بازرسان و حسابرسان داخلی:
این افراد برای تاثیر کنترل های مالی و گزارش آن به مقامات مجاز و وزارتخانه ها یا موسسات دولتی به روشی از خدمات حسابداری استفاده می کنند.
- استفاده کنندگان برون سازمانی
هیئت دولت:
هیئت دولت برای کنترل سازمان های دولتی از اطلاعات مالی و حسابداری استفاده می کند و علاوه بر آن ترکیب حساب های دستگاه های اجرایی و گزارش های مالی سالانه دولت برای انجام مسئولیت پاسخگویی تهیه و به مراجع ذیربط ارائه می شود.
مجلس نمایندگان:
مرحله نظارت پارلمانی یکی از مراحل نظارت بر اجرای بودجه سالانه است. نظارت پارلمانی به این معنی است که نمایندگان مجلس در هر کشوری به روشی بر اجرای بودجه مصوب دولت نظارت کنند. نظارت پارلمانی در ایران از راه تفریق بودجه صورت می گیرد که توسط دیوان محاسبات کشور تهیه می شود. گزارشات تفریق بودجه با توجه به صورت حساب عملکرد ساللانه بودجه کل کشور تنظیم می گردد. در نتیجه نمایندگان مجلس هر کشور از سیستم حسابداری دولتی برای نظارت بر اجرای بودجه سالانه دولت و در نهایت کنترل برنامه های مصوب دولت استفاده می کنند.
حسابرسان مستقل:
مطابق اصل 55 قانون اساسی دیوان محاسبات کشور، مسئول رسیدگی به حساب های وزارتخانه ها و موسسه ها و شرکت های دولتی است و نتیجه حسابرسی های به عمل آمده توسط دیوان محاسبات در گزارش تفریق بودجه منعکس می شود تا در این صورت به اطلاع نمایندگان مجلس برسد. حسابرسان دیوان محاسبات کشور به عنوان حسابرس مستقل نیز از حسابداری دولتی در جهت حراست از بیت المال استفاده می نمایند.
مردم:
مردم یک کشور به عنوان صاحبان حق با استفاده از خدمات حسابداری دولتی بر اجرای بودجه مصوب نظارت می کنند. مطابق اصل 55 قانون اساسی باید گزارش تفریق بودجه در دسترس عموم مردم قرار بگیرد تا از چگونگی اجرای بودجه سالانه دولت مطلع شوند. عموم مردم به روشی مناسب از اطلاعات مالی و حسابداری استفاده می کنند و زمینه لازم را برای اعمال نظارت بر دموکرات بر درآمد و مخارج دولت فراهم می شود.
مبنای حسابداری دولتی چیست؟
بنیاد حسابداری معمولا بر مسئله زمان تاکید دارد و پاسخ می دهد که یک پیشامد مالی چه زمانی باید شناسایی و درج شود، بنابراین مطابق این نگرش بررسی دوره های تغییر حسابداری بخش رایج حسابداری دولتی این است که دولت ها در طی 20 قرن از اصول حسابداری متنوعی برای شناسایی و تفکیک درآمدها و هزینه های خود استعمال نموده اند. تمام دولت ها در ابتدا اصل نقدی را به کار گرفته و درآمدها را در زمان دریافت و هزینه ها را در زمان پرداخت تفکیک و درج نموده اند. سپس اساس حسابداری را از نقدی به نیمه تضمینی ارتقا داده و درآمدها را در زمان دریافت و هزینه ها را در زمان پایداری بازشناسی و در دفاتر درج کرده اند. در دهه های اخیر یک نوسان جهانی آرام ولی مستمر سبب شده تا بیشتر دولت ها برای تغییر و تحول از اساس نقدی به اساس ضمانت کامل حسابداری در حال اجرا باشند. این تغییرات حاصل تقاضای جوابگویی بیشتر، تکثیر نمایان بودن مفروضات و داده ها و تصمیم گیری عاقلانه در دپارتمان های عمومی است.
اصطلاحات حسابداری دولتی
اصطلاحات مهم عبارتند از:
- بودجه
- اعتبار
- خزانه
- هزینه جاری
- تخصیص اعتبار
- درآمد عمومی
- درآمد اختصاصی
- هزینه های عمرانی
اصول حسابداری دولتی
اصول مهم در این نوع حسابداری به شرح ذیل می باشد و هر فردی که در این زمینه فعالیت می کند باید این اصل را در کار خود رعایت کند. معمولا گزارش های مالی که از سوی حسابداران دولتی ارائه می شود از 3 نظر تجزیه و تحلیل می گردد: جامع بودن، قابل استفاده و به موقع بودن.
- جامع و کامل بودن
- قابل استفاده بودن
- به موقع بودن
جامع و کامل بودن: گزارش های مالی حسابداران دولتی باید تمام اطلاعات مالی را شامل شود. بدین صورت باید مواردی که در زمان بودجه به آن ها اشاره شده است در گزارش ها آورده شود، مواردی که امکان انتشار محتوا دارند را در وب سایت های دولتی منتشر شود، اعداد مالی واقعی و اعداد تخمین زده شده با هم مقایسه شود.
قابل استفاده بودن: یعنی گزارش حسابداران دولتی باید به اندازه ای جامع و کامل باشد تا برای دولت و بودجه بندی های آینده و برای خود سازمان کاربردی باشد. همچنین از روش های مخصوص حسابداری های مالی برای تهیه گزارش استفاده شود.
به موقع بودن: بیشتر کارهای مالی و مالیاتی برای اجرا به زمان بیشتری نیاز دارند بنابراین یک حسابدار دولتی باید تمام کارهای محاسباتی را به موقع انجام بدهد تا گزارش های تکمیلی خود را در زمان معینی تحویل بدهد.
از دیگر اصول می توانیم موارد زیر را نام ببریم:
- تامین اعتبار در ایجاد و تعهد
- استفاده از حساب های مستقل
- رعایت حساب های بودجه ای و دولتی
- استفاده از مبنای نیمه تعهدی و تعهدی تعدیل شده
- رعایت حق تقدم قوانین و مقررات مالی هر کشور بر اصول پذیرفته شده حسابداری
انواع حساب های مستقل در حسابداری دولتی
- حساب مستقل عمومی
- حساب مستقل وجوه جاری
- حساب مستقل وجوه امانی
- حساب مستقل وجوه عمرانی
- حساب مستقل وجوه درآمد اختصاصی
تفاوت حسابداری دولتی و بازرگانی
در مفهوم عام، واژه حسابداری به حسابداری بازرگانی اشاره دارد به این دلیل که بیشترین استفاده از حسابداری در شرکت های خصوصی می باشد. از جمله تفاوت های حسابداری دولتی و بازرگانی می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- ضرورت نگهداری حساب های مستقل در حسابداری دولتی
- متفاوت بودن مبانی حسابداری دولتی با حسابداری بازرگانی
- متفاوت بودن اهداف و وظایف سازمان های دولتی با موسسه های بازرگانی
- لزوم تهیه کردن بودجه، اجرای بودجه مصوب و اعمال کنترل بودجه ای در حسابداری دولتی
- متفاوت بودن صورت های مالی و حساب ها سازمان های دولتی و موسسه های بازرگانی
- متفاوت بودن سازمان های دولتی با موسسه های بازرگانی از لحاظ نحوه ثبت دارایی های ثابت
- اهمیت اجرا کردن قوانین و مقررات در حسابداری دولتی و تقدم آن ها بر اصول پذیرفته شده حسابداری
تفاوت حسابداری دولتی با حسابداری ملی
همان طور که می دانید حسابداری ملی در میان مردم کم تر شنیده شده است و آگاهی مردم نسبت به آن کم است. حسابداری ملی بیشتر در بین اقتصاد دان ها رایج می باشد و با حسابداری دولتی تفاوت هایی دارد. حسابداری ملی همان استفاده از صورت های مالی سازمان هایی دولتی است برای تجزیه و تحلیل های اقتصادی و اجتماعی کلان، بنابراین می توان از این نوشته نتیجه گرفت که حسابداری دولتی یکی از ابزارهای حسابداری ملی است.
انواع صورت های مالی در حسابداری دولتی عبارت است از:
- دلایل قانونی: دلیل قانون برای تهیه صورت های مالی این است که علاوه بر قوانین و مقرارت موجود در کشور، ادارات و سازمان های دولتی قوانین مخصوص خودشان را دارند که مطابق این قانون و قوانین عمومی کشور تمام دستگاه های دولتی وظیفه دارند صورت های مالی را تهیه کنند.
- دلایل نظارتی: دلیل نظارت بر تهیه صورت های مالی این است که عملکرد اجرایی و مالی دستگاه های دولتی به وسیله نهادهای نظارتی مختلفی بررسی و کنترل می شود. نهادهایی مانند: دیوان عدالت اداری، دیوان محاسبات، سازمان برنامه و بودجه و … برای نظارت دقیق بر درآمدها و هزینه کرد دستگاه های اجرایی دولت نیازمند صورت های مالی این دستگاه ها هستند و پیگیر ثبت اطلاعات به صورت دقیق در سیستم حسابداری دولتی خواهند بود.
- دلایل اطلاعاتی: نهادهای تدوینگر و برنامه ریز بودجه برای برنامه ریزی های آینده خود نیاز به شناسایی دقیق هزینه ها و درآمدهای سازمان های دولتی دارند. چنان چه به درستی دستگاه های دولتی اعتباری نباشد، کلیه برنامه ریزی های کشور نابود خواهد شد.
5 شغل برتر در این رشته
- مدیر مالی
- حسابرسی IRS
- حسابداری دولت
- نماینده خزانه داری
- حسابداری رسمی معتبر
کاربردهای این رشته
این حسابداری شیوه ای از جریان های مالی و دولتی است که در پی آن تجزیه و تحلیل، تفسیر، ضبط، جمع بندی، طبقه بندی و ارتباط اطلاعات مالی مربوط به دولت به صورت گسترده به همراه معاملات و فرآیندهای اقتصادی مرتبط با آن نشان داده شده که شامل بدهی ها و دفع دارایی ها می باشد. همچنین حسابداری دولتی شیوه تکمیل مشاغل و ارگان های مرتبط با امور مالی توسط دولت را به روشی روشن، قابل اعتماد، کارآمد و مناسب انجام می دهد، مانند تسویه بدهی ها، تضمین پرداخت های شرکت، وصول مبالغ متعادل و میانه، فروش و خرید دارایی.
در هر تجارتی حسابداری عملکردی ضروری است و دانستن این که پول شما از کجا آمده و به کجا مصرف شده، موضوعی بسیار مهم است. بنابراین بدون دانش مربوط به حسابداری دانستن اینکه چه چیزی نیاز دارید غیر ممکن است.
انواع تنخواه گردان در حسابداری دولتی
- تنخواه گردان خزانه
- تنخواه گردان استان
- تنخوان گردان پرداخت
- تنخواه گردان حسابداری
کلام آخر
سپاس گزارم از عزیزانی که ما را تا انتهای مقاله حسابداری دولتی چیست؟ همراهی کردند. در این مقاله تلاش کردیم تا در مورد اصول و کاربردهای این نوع از حسابداری مطالب مفیدی را در اختیار شما قرار دهیم امیدواریم که مورد استفاده شما قرار بگیرد. در صورتی که سوال، انتقاد و یا پیشنهادی دارید می توانید در سایت برای ما کامنت بگذارید.
