استانداردهای حسابداری ایران

استانداردهای حسابداری به زبان ساده در واقع چهارچوب قانونی حسابداری را توضیح می دهند. این استانداردها بر اساس مبانی نظری گزارشگیری مالی تدوین شده است. این قوانین همگی توسط کمیته تدوین استانداردهای حسابداری تنظیم شده است. اما در این مجموعه قوانین چه عملکردهایی از حسابداری گنجانده شده است؟ در این مجموعه قوانین کارشناسان نحوه ارائه صورت های مالی در شرکت های خصوصی و عمومی را مشخص می کند. علاوه بر شرکت هایی که در زمینه کسب درآمد فعالیت می کنند شرکت های انتفاعی نیز باید تحت استانداردهای حسابداری صورت مالی خود را ارئه دهند. اگر شرکتی در خارج از کشور فعالیت می کند که مالکیت آن در داخل کشور قرار دارد نیز باید از این قوانین پیروی نموده و صورت مالی خود را تحت استانداردهای حسابداری ایران ارائه دهد.

برای اطلاع از خدمات حسابداری شرکت آگاه حساب روی لینک کلیک نمایید.

استانداردهای حسابداری چه کاربردی دارند؟

تدوین استانداردهای حسابداری با چهار هدف انجام شده است تا بتواند خط مشی برای کار حسابداران تعیین نماید. با اینکه این استانداردها روزانه در حال تغییر است و امکان این وجود دارد که یک قانون تغییر نموده و اصلاح شود؛ اما حسابداران باید سالانه قوانین جدید را بررسی نموده و صورت مالی خود را بر اساس استانداردهای جدید ارائه دهند.

• ارائه و اخذ تصمیمات رسمی و غیر رسمی که با ارزش گذاری دارایی ها و تعیین رقم درآمد صورت می پذیرد.
• با استفاده از استانداردهای حسابداری نکات که برای اعمال داروی و همچنین نظر فردی نیاز است کاملا آشکار خواهد شد.
• به کمک استانداردهای حسابداری صورت های مالی شرکت های مختلف، شکل و فرم یکسانی به خود می گیرند.
• استانداردهای حسابداری شیوه و خط مشی حسابداری که حسابداران باید استفاده کنند را به دیگران نشان می دهند.

همانطور که در ابتدای متن گفته شد استانداردهای حسابداری چهار چوبی هستند که باعث می شوند همه شرکت ها به یک شکل حسابداری را انجام دهند. همین امر کمک می کند دیگران بتوانند به راحتی روی نحوه درآمد شرکت ها و همچنین دارایی های آنها قضاوت و داروی نمایند. در ضمن با یکسان سازی شیوه حسابداری، حسابداران نیز نیاز به آموزش های مجزا و یا متفاوت ندارند.

یک استاندارد حسابداری از چه بخش هایی تشکیل می شود؟

هر استاندارد شامل سه بخش متفاوت است که در ادامه بیشتر با آنها آشنا خواهید شد.

• شرح مسئله: در این قسمت مشکلات رایج در حرفه حسابداری تشریح و توصیف می شود.

• بحث مستدل: در این قسمت یک راه حل به صورت استدلالی برای مقابله با چنین مشکلاتی توضیح داده می شود.

• ارائه یک راه حل کاربردی و مطلوب: در این قسمت راه حل دقیق جهت تصمیم گیری برای رفع مشکل ارائه می شود.

هر یک از این بخش ها در استانداردهای حسابداری مورد توجه است و یک مدیر مالی و حتی حسابدار با تجربه از آنها آگاهی کامل دارند. اما متاسفانه به دلیل پیچیدگی های بسیاری که تجزیه و تحلیل این قوانین دارند، هستند مدیران مالی که از این قوانین اطلاعات کاملی ندارند و نیاز دارند که یک مشاور در این زمینه به آنها کمک کند. شرکت حسابداری آگاهان حساب جهت ارائه مشاوره در زمینه استانداردهای حسابداری آماده همکاری با شرکت های مختلف می باشد.

استانداردهای حسابداری شامل چه مواردی می باشند؟

تا سال 1402 استانداردهای حسابداری شامل 41 مورد است که در ادامه به معرفی آنها می پردازیم:

• استاندارد شماره 1: نحوه ارائه صورت های مالی
• استاندارد شماره 2: صورت وجوه جریان نقد
• استاندارد شماره 3: درآمد عملیاتی
• استاندارد شماره 4: حسابداری ذخایر، بدهی های احتمالی و دارایی های احتمالی
• استاندارد شماره 5: رویدادهای بعد از تاریخ ترازنامه
• استاندارد شماره 6: گزارش عملکرد مالی
• استاندارد شماره7: حسابداری مخارج تحقیق و توسعه
• استاندارد شماره 8: حسابداری موجودی مواد و کالا
• استاندارد شماره 9: حسابداری پیمان های بلند مدت
• استاندارد شماره 10: حسابداری کمک های بلاعوض دولت
• استاندارد شماره 11: دارایی های ثابت مشهود
• استاندارد شماره 12: افشای اطلاعات در خصوص اشخاص وابسته
• استاندارد شماره 13: حسابداری مخارج تامین مالی
• استاندارد شماره 14: نحوه ارائه دارایی های جاری و بدهی های جاری
• استاندارد شماره 15: حسابداری سرمایه گذاری ها
• استاندارد شماره 16: تسعیر ارز
• استاندارد شماره 17: حسابداری دارایی های نامشهود
• استاندارد شماره 18: صورت های مالی تلفیقی و حسابداری سرمایه گذاری در واحدهای تجاری فرعی
• استاندارد شماره 19: حسابداری ترکیب واحدهای تجاری
• استاندارد شماره 20: سرمایه گذاری در واحدهای تجاری وابسته
• استاندارد شماره 21: حسابداری اجاره
• استاندارد شماره 22: گزارشگری میان دوره ای
• استاندارد شماره 23: حسابداری مشارکت های خاص
• استاندارد شماره 24: گزارشگری مالی واحدهای تجاری در مرحله قبل از بهره برداری
• استاندارد شماره 25: گزارشگری بر حسب قسمت های مختلف
• استاندارد شماره 26: فعالیت های کشاورزی
• استاندارد شماره 27: طرح های مزایای بازنشستگی
• استاندارد شماره 28: فعالیت بیمه های عمومی
• استاندارد شماره 29: فعالیت اجاره املاک
• استاندارد شماره 30: سود هر سهم
• استاندارد شماره 31: دارایی های غیرجاری نگهداری شده برای فروش و عملیات متوقف شده
• استاندارد شماره 32: کاهش ارزش دارایی ها
• استاندارد شماره 33: مزایای بازنشستگی کارکنان
• استاندارد شماره 34: رویه‌های حسابداری، تغییر در برآوردهای حسابداری و اشتباهات
• استاندارد شماره 35: مالیات بر درآمد
• استاندارد شماره 36: ابزارهای مالی؛ ارائه
• استاندارد شماره 37: ابزارهای مالی؛ افشا
• استاندارد شماره 38: ترکیب‌های تجاری (مصوب ۱۳۹۸)
• استاندارد شماره 39: صورت‌های مالی تلفیقی (مصوب ۱۳۹۸
• استاندارد شماره 40: مشارکت‌ها (مصوب ۱۳۹۸)
• استاندارد شماره 41: افشای منافع در واحدهای تجاری دیگر (مصوب ۱۳۹۸)

تفاوت استانداردهای حسابداری ایران با استانداردهای بین المللی

در دنیا دو نوع استاندارد وجود دارد که مورد توجه کشورهای مختلف قرار گرفته است:

• استاندارد حسابداری GAAP که توسط کشور آمریکا تدوین شده است. این قوانین بیشتر مورد توجه مجامع دولتی و خصوصی ایالت متحده قرار گرفته است.
• استاندارد حسابداری IFRS که توسط بقیه کشورهای دنیا مورد استفاده قرار می گیرد. کشورهایی که سابقا استانداردهای خاص خود را داشته اند نیز امروزه تلاش دارند استانداردهای خود را مطابق این نوع استاندارد تدوین نمایند. این نوع استاندارد توسط هیئت استانداردهای حسابداری بین المللی مقرر شده است.

اما تفاوت های موجود در استانداردهای حسابداری ایران با استاندارد حسابداری بین المللی IFRS شامل چه موارد می شود؟

جالب است بدانید که استانداردهای حسابداری ایران با استانداردهای IFRS از لحاظ مفاهیم نظری کاملا مشابه با هم طراحی شده اند. اما تفاوت های کوچکی در بعضی از استانداردها وجود دارد که در ادامه به آنها می پردازیم. در استاندارد حسابداری ایران صورت های مالی که شامل دارایی، بدهی، درآمد و هزینه می شود و دقیقا مشابه با استاندرد بین المللی است. اما نحوه ارائه صورت مالی در استاندارد ایران شامل ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت سود و زیان جامع، صورت جریان وجه نقد و یادداشت توضیحی می باشد. این درحالی است که در استاندارد بین المللی گزینه ای دیگری نیز با نام صورت تغییرات حقوق صاحبان سرمایه نیز وجود دارد.

تفاوت های عمده ای که در تهیه ترازنامه وجود دارد

• اول اینکه در استاندارد بین المللی ترازنامه با نام صورت وضعیت مالی تغییر نام داده است اما همچنان در ایران با نام ترازنامه شناخته می شود.
• در استاندارد ایران گستره دارایی های جاری، کوچکتر از استاندارد بین المللی است. مفهوم بدهی های جاری نیز در مفهوم بین المللی گسترده تر از مفاهیم ایرانی تعریف شده است.
• در استاندارد ایران ترازنامه به شکل T در نظر گرفته می شود این در حالی است که در استانداردهای بین المللی مفاهیم دارایی، بدهی و حقوق صاحبان سهام به صورت متوالی بررسی می شود.
• در IFRS اقلام جاری بعد از اقلام غیر جاری گزارش می شود؛ اما این در حالی است که در استاندارد حسابداری ایران ابتدا اقلام جاری گزارش می شوند.
• در استاندارد مالی ایران حسابداری مطالبات “خالص ارزش بازیافتی ” گزارش می شود اما در IFRS حسابداری مطالبات مبتنی بر “روش بهای تمام شده مستهلک شده” می باشد.
• در استاندارد ایران انتقال مطالبات در نظر گرفته نشده است. اما IFRS آن را در شماره 9 خود با عنوان ابزارهای مالی پوشش داده است.
• در استاندارد ایران برای کاهش ارزش باید از ارزش دفتری و مبلغ بازیافتی استفاده نمود. این در حالی است که در IFRS مبلغ کاهش ارزش با مقایسه مبلغ دفتری و ارزش فعلی جریانات نقدی مورد انتظار از مطالبات حساب می شود.
• طبقه بندی بدهی جاری و غیر جاری در این دو استاندارد کاملا متفاوت است.
• در استاندارد ایران شناسایی اولیه سرمابه گذاری ها را براساس بهای تمام شده در نظر می گیرند؛ اما در IFRS بر اساس ارزش منصفانه می باشد.

تفاوت های استاندارد ایران با استاندارد IFRS در صورت سود و زیان

در IFRS همه اقلام را می توان بر اساس ماهیت با کارکرد طبقه بندی نمود این در حالی است که در استاندارد ایران هزینه عملیاتی باید بر اساس روش بهای تمام شده طبقه بندی شود. IFRS سود عملیاتی الزامی نیست؛ اما در استاندارد ایران الزامی می باشد. مخارج تحقیق در IFRS به عنوان هزینه و هزینه توسعه به عنوان مخارج سرمایه ای در نظر گرفته می شود؛ اما در ایران هر دو به عنوان هزینه منظور خواهد شد. در ایران در انتهای سر فصل مفاهیم سود خالص و زیان خالص به کار می رود. این در حالی است که در IFRS تنها از اصطلاح سود و زیان استفاده می شود.

• تفاوت های اصلی در صورت سود و زیان جامع

در استاندارد ایران صورت سود و زیان جامع شامل سه بخش سود و زیان خالص دوره طبق صورت سود و زیان، سایر درآمدها و هزینه های شناسایی شده و تعدیلات سنواتی می شود؛ این در حالی است که در استاندارد IFRS تنها دو مورد اول در نظر گرفته می شود.
در استاندارد IFRS در هر شرایطی صورت سود و زیان باید تنظیم شود؛ اما در ایران در صورتی که صورت سود و زیان شامل گزینه اول و آخر باشد نیاز به این کار وجود ندارد.

• تفاوت صورت جریان وجه نقد در استاندارد ایران و IFRS

تفاوت اصلی استاندارد ایران و IFRS در تعریف جریان وجه نقد است. در استاندارد ایران وجه نقد شامل معادل وجه نقد نمی شود.
در استاندارد ایران صورت جریان وجه نقد دارای 5 سر فصل است . این در حالی است که در IFRS تنها سه مورد تعریف شده است.

کلام آخر

سپاس گزارم که تا انتهای مطلب استانداردهای حسابداری به زبان ساده همراه ما بودید. شرکت حسابداری آگاه حساب، نمایندگی رسمی نرم افزار سپیدار آماده ارائه مشاوره تلفنی، آنلاین و حضوری در زمینه استانداردهای حسابداری می باشد.