فهرست
در این بخش از مقاله به توضیح حسابداری بهای تمام شده می پردازیم. اگر که تمایل دارید اطلاعات کاملی در رابط با حسابداری بهای تمام شده بدست بیاورید، پیشنهاد می کنم حتما این مقاله را مطالعه کنید. با گذشت زمان گرایش های متعددی به رشته حسابداری اضافه شده است که هر کدام به نوعی به راحتی انجام کارها، کمک می کنند.
یکی از این شاخه ها، حسابداری بهای تمام شده می باشد که بسیار فراگیر است و جهت محاسبه نرخ دقیق محصولات و مدیریت جامع هزینه ریز و درشت مواد، هزینه های تولید، هزینه حقوق پرسنل شاغل در یک شرکت و … بکار می رود. در ادامه مقاله به ارائه توضیحات بیشتر در رابط با حسابداری بهای تمام شده می پردازیم، خواهشمندم تا پایان مقاله در آگاه حساب همراه ما باشید.
بهای تمام شده چیست؟
در یک توضیح کلی این گونه می توان گفت که حسابداری بهای تمام شده در واقع یکی از گرایش های مختلف رشته حسابداری می باشد که در آن وظایف مختلفی مثل گرد آوری اطلاعات مرتبط با هزینه ها، محاسبه بهای تمام شده کالاهای مختلف و ارائه خدمات به شکل روش های کاهش بهای تمام شده تولیدات انجام می گردد. این گونه فعالیت ها به واسطه تجزیه و تحلیل گزارشات و بررسی راه های تولید است. هم چنین در حالت کلی حسابداری بهای تمام شده، حسابداری مالی و قسمتی از حسابداری مدیریت که مربوط به هزینه یابی خدمات یا کالا می باشد را شامل می شود.
به طور معمول موجودی محصولات بر پایه بهای تمام شده اندازه گیری می شود. بهای تمام شده موجودی محصولات می بایست متشکل از مخارج تبدیل و دیگر مخارج باشد که واحدهای تجاری در طول فعالیت روزانه خود برای حمل و نقل محصولات یا خدمات به لوکیشن های مختلف را متحمل می شود، مخارج تبدیل متشکل از مخارجی می باشد که به طور مستقیم به اقلام تولید شده مرتبط می گردد.
مدیران شرکت های تولیدی از طریق حسابداری بهای تمام شده، در رابط با این که در چه بخشی هزینه ها را مدیریت و در کجا هزینه های بیشتری را صرف کنند، ایده بدست می آورند و این خود به نوعی یک موهبت به حساب می آید و به برنامه های آینده کمک می کند. هم چنین حسابداری بهای تمام شده در عرصه های گوناگونی نظیر تجزیه و تحلیل داده های مالی و ارائه نمودن گزارش های مربوط به آن با هدف نگهداری سوابق دارایی، بدهی ها، سود و زیان، بدهی مالیاتی و تمامی فعالیت های مالی در داخل یک شرکت و یا سازمان کاربردهای فراوانی دارد.
اگر مدیران یک شرکت این امکان را نداشته باشند که از طریق بهای تمام شده، هزینه ها و دستمزدها را به شکلی مناسب مدیریت کنند و اطلاعات صحیحی را در این زمینه بدست آورند، بی شک در مورد تصمیم گیری های خود در زمینه بالا بردن میزان تولید و ارائه نمودن برنامه های مناسب برای خدمات و کالاهای با کیفیت با مشکل روبرو خواهند شد. در گرایش بهای تمام شده رشته حسابداری، حسابدار مربوطه کلیه اطلاعات مرتبط با هزینه ها را گردآوری می کنند و با هدف ارائه نمودن راه حل های کاهش میزان بهای تمام شده تولیدات، گزارشات را بررسی می کنند. شرکت آگاه حساب خدمات بسیار ارزنده ای را در زمینه حسابداری بهای تمام شده کالا و خدمات ارائه می کند.
انواع مختلف حسابداری بهای تمام شده
حسابداری بهای تمام شده استاندارد: در واقع حسابداری بهای تمام شده استاندارد یکی از گرایش های بسیار قدیمی از رشته حسابداری می باشد که در صنعت تولید بسیار پرطرفدار می باشد. در این جریان، مسئولان بخش تولید به جای هزینه های منابع، هزینه های مد انتظار یا استاندارد را تعیین و بررسی می کنند. مشکلی که در این بخش دیده می شود این است که با وجود آن که می توان در زمان تهیه بودجه، صرفه جویی نمود اما متاسفانه دوباره شرکت مجبور است هزینه های حقیقی را پرداخت کند. مبحث واریانس نیز در این قسمت می تواند بسیار مورد توجه واقع گردد.
حسابداری بهای تمام شده بر اساس فعالیت: با گذشت زمان و گسترش ابعاد مختلف صنعت و تکنولوژی و پیچیدگی های هر یک در زمینه فعالیت شرکت ها و سازمان ها موجب می گردد که یک سیستم حرفه ای هزینه یابی طراحی و تنظیم شود که این سیستم مسئولیت شناخت فعالیت ها و بررسی میزان تاثیرگذاری بر هر یک از هزینه ها را در قالب یک مجموعه مشخص به عهده دارد. در شاخه بهای تمام شده بر اساس فعالیت، فعالیت های جامع و عمده تشخیص داده می شوند و مرتبط با منابعی که در فعالیت ها بکار می روند، یک هزینه اضافی برای آن فعالیت ها صرف می گردد.
از عمده ترین دلایل حسابداری بهای تمام شده بر اساس فعالیت می توان به دلایل ذیل اشاره نمود که عبارت است از:
- کمک به مشخص نمودن این مسئله که کدام محصولات شرکت سودآور نمی باشند.
- ارائه نمودن اطلاعات و کمک به حذف نمودن ناکارآمدی ها با سازماندهی پیشرفته بخش تولید.
- نوعی ابزار کمکی برای تعیین نمودن این مسئله که آیا قیمت یک محصول بیشتر از حد بالا می باشد و آیا شرکت قابلیت پایین آوردن قیمت آن را دارد یا خیر.
حسابداری بهای تمام شده زیست محیطی: این شاخه از حسابداری از این لحاظ دارای اهمیت زیادی می باشد که هزینه های اضافی مربوط به تولید یک محصول، ممکن است شرایط را بوجود بیاورد که مسئولان مدیریتی را مجبور کند تا در رابط با ادامه تولید یک محصول که بیش از حد گران می باشد، تجدید نظر کنند و تصمیم گیری های صحیح را اتخاذ کنند. از سری تاثیرات حسابداری بهای تمام شده زیست محیطی می توان به هزینه تأثیرگذاری محصولات یک شرکت بر محیط زیست اشاره نمود. این گونه هزینه ها به شرح موارد ذیل می باشند که عبارتند از:
- جریمه، مالیات، مجازات
- هزینه های مربوط به پاکسازی
- مدیریت و رسیدگی به اماکن آلوده
- تکنولوژی های جلوگیری از ضرر و زیان
- هزینه های کنترل پسماند محیط زیست
حسابداری بهای تمام شده حاشیه ای: ساده ترین نوع حسابداری بهای تمام شده در واقع بهای تمام شده حاشیه ای می باشد که به تحلیل و بررسی ارتباط مابین هزینه فروش یک کالا، میزان تولیدات یک کالا، بها و سود و میزان فروش و … می پردازد. سنجش نوع ارتباط مابین هزینه فروش یک کالا به مسئولان و مدیران این امکان را می دهد تا با ایجاد نمودن تغییرات عمده در هزینه ها، نوع کمپین های تبلیغاتی، نوع منتشر نمودن قیمت فروش کالا در زمینه بهای تمام شده به نتایج مناسبی دست یابند.
بهای تمام شده شامل چه نوع هزینه هایی می باشد؟
بهای تمام شده شامل دو قسمت هزینه عمده ثابت و متغیر می باشند و به طور کلی به شرح موارد ذیل می باشند که عبارتند از:
- هزینه های متغیر: هزینه های متغیر به طور مستقیم به تولید یک کالا منجر می گردد مثل هزینه های مواد و نیروی کار. این گونه هزینه ها به طور معمول با نوسانات همراه می باشند.
- هزینه های ثابت: هزینه های ثابت به طور مستقیم با تولید در ارتباط نمی باشند اما برای تولید یک کالا واجب و ضروری می باشند مثل اجاره نمودن یک مرکز تولید و هزینه های آب و برق. این گونه قیمت ها به طور معمول بالا و پایین ندارند و یا اگر تغییری هم کنند، بسیار مختصر می باشند.
- هزینه های مستقیم: هزینه های مستقیم به طور کلی مربوط به تولید یک محصول می باشند. به عنوان مثال اگر یک دستگاه برشته کننده دانه های قهوه، پنج ساعت را برای کار بو دادن قهوه صرف می کند، هزینه های مستقیم محصول نهایی متشکل از ساعت های کار دستگاه و هزینه دانه های قهوه می باشند.
- هزینه های غیر مستقیم: هزینه های غیر مستقیم این قابلیت را ندارند که به طور مستقیم با یک محصول در ارتباط باشند. به عنوان مثال در یک دستگاه برشته کننده قهوه، انرژی و هزینه جهت تفت دادن یا گرم کردن دانه های قهوه به صورت غیر مستقیم می باشد، چرا که ردیابی و بررسی آن در محصولات به شکل تفکیک شده، غلط می باشد.
- هزینه های عملیاتی: هزینه های عملیاتی متشکل هستند از هزینه های مربوط به فعالیت های روزانه یک نوع کسب و کار. این گونه هزینه ها می توانند با توجه به شرایط مخصوص خود متغیر یا ثابت باشند.
اصطلاحات متداول در حسابداری بهای تمام شده کدام است؟
به طور معمول هر یک از رشته های تحصیلی دارای یک سری اصطلاحات خاصی می باشند که استفاده درست از آن ها، موجب فراگیری هر چه بیشتر این قبیل رشته ها خواهد شد. حسابداری بهای تمام شده نیز از دیگه شاخه های رشته حسابداری می باشد که دارای اصطلاحات مختلفی می باشد و هر یک نشان دهنده مفهوم ویژه ای می باشند. در این بخش از مقاله بعضی از این اصطلاحات پرکاربرد را به شکل خلاصه توضیح می دهیم که عبارت است از:
- کالای در جریان ساخت: به یک سری محصولات مربوط می شود که ساخت آن ها به طور کامل تمام نشده باشد.
- هزینه یابی: محاسبه بهای تمام شده محصول تولید شده و موجودی محصولات در جریان ساخت را هزینه یابی می گویند.
- کالای ساخته شده: به یک سری محصولات اتلاق می گردد که پروسه تولید را به طور کامل طی کرده اند و آماده فروش می باشند.
- تولید : منظور از تولید همان تغییر شکل و ماهیت مواد طی شده در مراحل مختلف یک محصول می باشد به گونه ای که پس از تغییر شکل مواد، مواد خام به محصول ساخته شده تبدیل گردد.
- عوامل بهای تمام شده: عوامل بهای تمام شده عبارت است از یک سری هزینه هایی که برای ساخت محصولات به کار می روند و شامل دستمزد، مواد اولیه و دیگر هزینه های تولید می باشند.
دلایل اهمیت حسابداری بهای تمام شده
به طور معمول حسابداری بهای تمام شده برای شرکت ها این امکان را فراهم می کند تا کارآمدتر باشد و این که تجزیه و تحلیل جریان کاری یک شرکت موجب ایجاد راه های مختلف برای بهبود هر یک می شود. مثلا ممکن است شرایطی پیش آید که یک شرکت حس کند که جهت تولید نمودن یک محصول نیازی به ده ساعت شیفت کاری بر روی یک دستگاه نباشد و با هشت ساعت کاری نیز این گونه عملیات انجام گردد و یا این که ثابت شده است که اختصاص دادن سه نفر برای خط تولید شرکت، زیاد می باشد و دو نفر هم می توانند از پس آن کار بربیایند.
زمانی که یک شرکت تصور بهتری از طریقه درست مصرف پول داشته باشد، می تواند بودجه مناسب تری را برای آینده صرف کند. معمولا حسابدار یک شرکت، از هزینه های ثابت یک شرکت مانند آب و برق، مالیات بر املاک، اجاره و … مطلع می باشد اما هزینه های متغیر مثل مواد اولیه و نیروی کار نیز همزمان با تولید متغیر می باشند.
از بهای تمام شده می توان برای سود و زیان محصولات فروش رفته، استفاده می گردد. محاسبه نمودن حاشیه سود ناخالص شرکت هم بعد از کسر از درآمد ها امکان پذیر می باشد. یک شرکت این توانایی را دارد که از طریق بهای تمام شده تولیدات، دیگر هزینه های جانبی را مدیریت کند.
حسابداری بهای تمام شده با حسابداری مالی چه تفاوتی دارد؟
در گرایش حسابداری مالی به یک سری فرایندها مثل خلاصه سازی، ارائه گزارشات مختلف از همه معاملات در یک کسب و کار و ثبت هر یک از آن ها پرداخته می شود و این که آمار کلی و دقیقی از نوع عملکرد و وضعیت مالی شرکت ها و مشاغل مختلف به دست می آید. ممکن است حسابداری بهای تمام شده با عنوان حسابداری هزینه نیز به گوشتان خطور کرده باشد و این که حسابداری بهای تمام شده نوعی فرایند حسابداری می باشد که به صرف نمودن هزینه های یک شرکت در حوزه تولید هدف این سبک حسابداری منجر می گردد.
در شاخه حسابداری بهای تمام شده در شروع کار، عملیات های اندازه گیری صورت می گیرد و بعد هزینه ها به شکل تفکیک شده برای مقایسه نتایج ورودی، خروجی و انتقال هر یک از آن ها به بخش خروجی استفاده می شوند.
کلام آخر
در این بخش از مقاله به توضیح حسابداری بهای تمام شده پرداختیم و تمام تلاش خود را کردیم که انواع مختلف حسابداری بهای تمام شده و هم چنین انواع هزینه های مرتبط با هر یک را شرح دهیم و از شما عزیزان نیز تشکر می کنم که تا پایان مقاله همراه ما بودید و خواهشمندم نظرات خود را برایمان کامنت کنید.